Bir şirketin vizyonunu, değerlerini, davranışlarını ve uygulamalarını kapsayan organizasyon kültürünü ifade eder. Kurumsal kültür, şirketin vizyonuyla başlar. Normalde vizyon, şirketin amacının tam olarak ne olduğunu ileten tek bir ifadedir. Daha sonra, kurumsal kültür insanların işteyken nasıl davranması gerektiğini, performanslarını hangi değerlerin yönlendirmesi gerektiğini ve vizyona ulaşmak için hangi uygulamaların uygulanması gerektiğini belirler. Peki davranışlar? Müşterilerin ve iş arkadaşlarının gördükleriyle doğrudan ilgilidir ve bunlar, kıyafet kurallarını, şirketin fiziksel ortamını, yapılması ve yapılmaması gerekenleri ve ayrıca örgütsel ritüelleri içerir. Değerler, işyerindeyken yazılı olmayan davranış yasalarına ilişkindir.
Örneğin; Çalışanlar birbirleri hakkında dedikodu yapmamalı. Öncelikle bir yana bırakıp şirketin iyiliği için çalışmalıdır, vb. değerler davranışlarla ortaya çıkar, ancak doğrudan tespit edilemez. Burada üst yönetim çok önemlidir! Hemen çalışanın üstüne gitmeyelim, buna üst yönetimde sebep olabilir!
Örneğin bir kurumsal kültürü oluşmuş bir şirkette, net bir vizyonu ve misyonuna çok dostane bir kültür oluşturmalı. Bu şirket içinde en iyi adayların en iyilerini titiz bir şekilde yaratıcılığı teşvik eder ve çalışanın performansını en üst düzeye çıkarır. İnsanlar ne yapmaları gerektiğini bilir ve bu onları daha çok çalışmaya ve kurumsal hedeflere ulaşmaya motive eder. Yoksa aksini düşünecek olursak en basitinden aralarından bir yöneticiyi çıkarmayı bırakın bir yönetici adayı bile çıkartamazlar!
Bugün etrafımıza bakalım birçok şirket harika bir kurumsal kültüre sahip olmaktan gurur duyar. Benzersiz bir kültürü teşvik etmek, organizasyonun çekici görünmesini sağlamak için sürekli olarak bir pazarlama hem de işe alma aracı olarak kullanmaktadır. Kültür terimi birçok şirket tarafından kullanılsa, çoğu kültürlerinin ne olduğunu tanımlamakta güçlük çekiyor.
Eğitim kitaplarında, ‘Bir şirketi karakterize eden ve uygulamalarına rehberlik eden yaygın değerler, inançlar ve tutumlar’ diye ifade eder. Oldukça basit değil mi? Öyleyse neden şirketler, kültürlerini farklı kılan şeyi tanımlamakta bu kadar zorlanıyorlar? Bir kültürü ne yapar?
Değerler mi? İnsanlar mı?
Bir şirketin değerleri, kültürünün merkezinde yer alır. Değerler, şirketin misyon ve vizyonuna rehberlik etmek, bir şirketin iş yönünü şekillendirmek ve işe alma, personel yönetimi, müşteri hizmetleri, markalaşma gibi… Tipik olarak kurumsal değerler, şirketin liderlik ekibi tarafından ortaya konulan değerleri yansıtır. Aile tarafından işletilen işletmeler söz konusu olduğunda, değerleri sadakat, bağlılık ve sinerjiye dayalı olabilir. Buna karşılık adlandığımız bazı kurumsal şirketlerde de tam aksini görüyoruz.
Değerlerin, şirket çalışanlarına ve müşterilerine nasıl davranacağını ve nasıl iş yapmayı seçeceğinin çerçevesini belirledikçe belirgin bir şekilde iletilmesi gerekir. Böylelikle amaç, kurumsal değerlerin, tüm çalışanların yukarıdan aşağıya aynı değerleri ve inançları paylaştığı ortak değerler haline gelmesidir.
İnsanlar, şirketin değerlerini üretip yaşayarak bir kültür yaratırlar. Bu nedenle, bir şirketin işe alım uygulamaları çoğunlukla, yalnızca pozisyon için gerekli olan doğru becerilere sahip olmakla kalmayıp aynı zamanda kendi kurumsal kültürlerine de en uygun çalışanları seçmeye dayanır.
Bir şirketin kültürünü tanımlarken fiziksel ortamının öneminden de bahsetmeliyiz. Ofisler kapalı mı, yarı açık kabinli ya da açık bir konsept mi? Bunlar insanların davranışlarını etkiler. Örneğin; Açık konsept bir mimari tarz, işbirlikçi veya yaratıcı bir davranıl türü için daha elverişli olduğu söylenir. Ama bir muhasebe-finans ofisinin konsantrasyon ve başarıyı teşvik eden kapalı ofislere sahip olması da tercih ediliyor.
Kurum Kültüründen Kim Sorumludur?
En baştan başlayarak üst yönetimin her üyesini içerir, ancak her bir çalışana kadar uzanır. Yani yöneticiler, liderler ve hatta yarı zamanlı çalışanlar da dahildir. Çalışanlarla ortak ilişkileri söz konusu olduğundan müşterileri veya müşterileri de içerebilir. Eğer çalışanlar iyi yönetilirse, şirketlerinin kültürü hakkında olumlu bir algıya sahip olurlar ve bu nedenle buna bağlı kalma olasılıkları daha yüksektir. İyi yöneticiler, daha büyük bir hedefe ulaşmak için herkesin gerekli olduğu fikrini aktarır. Motive ederler, özdeşlemeyi teşvik ederler ve bir bağlılık duygusu yaratırlar. Bunların tümü bir kuruluşun başarısı için kritik faktörlerdir.
Kurum kültürün yönetimin rolü nedir diye sorulduğunda en basit cevap; Yönetim = Kültür.
Mehmet Ali Ataman
25şubat2021
