SMS – Emniyet Yönetim Sisteminde Farkındalık 41
Havacılık SMS’sinin tarihteki herhangi bir emniyet sisteminden ayrı kılan nedir diye sorulacak olursa; emniyet bilincinin arttırma konusunda bir organize yaklaşımıdır.
Öyleyse ‘Emniyet Bilincini’ biraz daha açalım.
- SMS de farkındalık,
- Bir kuruluşun tehlikeleri, riskleri ve risk kontrolleri hakkındaki tehlike güvenliği verilerinin bilinmesi.
- Tehlikeleri belirleme ve emniyet sorunlarını bildirme konusunda etkili yöntemlerin bilinmesi.
- Tekrarlanabilir, iyi tanımlanmış ve belgelenmiş bir risk yönetimi stratejisi kullanarak emniyet sorunlarıyla nasıl başa çıkılacağının bilincinde olma.
- SMS için yönetimin taahhüdü ve aktif katılımı hakkında farkındalık.
- Kendi kendine raporlama hataları ve kazaları için kendilerine sağlanan koruma- çalışanlarının farkındalığı.
Bir deyişle havacılık emniyet yönetiminin, emniyet ortamını sürekli olarak değerlendirme ve operasyonlarının hem daha iyi hem de daha kötü olmak üzere çevre ile nasıl etkileşime girdiğini görürüz. SMS’i risk yönetiminde bu kadar etkili kılan emniyetin sürekli olarak değerlendirilmesi yani Farkındalık. Emniyete yönelik süreklilik, sistematik ve organizasyon çapında yapılan bir çabadır. Daha da önemlisi, SMS uygulamalarına bir güvenlik emsali veren ise kayıtlı emniyet verilerinin desteklediği bir çabadır.
SMS risk yönetim sürecinde beş kilit işlem vardır ki, adeta risk yönetimin belkemiğidir. Bunlar;
1.Tehlike tanımlaması – Bir kuruluş için emniyet tehlikelerinin farkında olma ve belirleme yöntemi.
2.Sorun bildirme – Emniyet olayları gerçekleştiğinde, dahil olan kişiler sorunu ve emniyet verilerini günlüğe kaydetme. Bu konuyu SMS’in risk yönetimi sürecine itme sürecine ilişkin bilgileri bildirir.
3.Risk yönetimi – Başlangıçta hafifletici eylemler, riskleri analiz etmek ve değerlendirmek, etkilenen sistemleri incelemek, kök neden analizi yapmak, tespit edilen tehlikeleri gözden geçirmek, ilgili riskleri ve risk kontrollerini makul pratik seviyelere kadar düşürmek için uygulanan bir süreç (ALARP).
4.Performans analizi – Bunlar zaman içerisinde emniyet verilerinin analiz edilmesine yönelik araçlardır. Kuruma emniyet hedeflerini ve hedeflerine ulaşıldığına veya ulaşılmadığına dair ayrıntılı bir bakış sunar.
5.Emniyet Güvencesi – Devam eden destek ve kuruluşun emniyet performansının sürekli iyileştirilmesi için yönetiminde görevidir.
Yukarıdaki beş nokta, bir SMS’nin risk yönetimi sürecinin ana akışını ve işlevselliğini vurgulamaktadır.
Tanımlama, Raporlama, Yönetme, Araştırma, Öğrenme.
Havacılık emniyeti yönetim sisteminin tarihi, emniyet açısından yukarıdan aşağıya bir yaklaşım olmuştur. Bunun anlamı, teoride, emniyet-güvenlik kararlarının yönetim tarafından alındığı ve denetlendiği ve ardından uygulamaya konması için çalışanlara aktarıldığıdır.
Bu tür rollerin ideolojik yapısı şöyle görünür:
* Üst düzey yönetim etkili bir SMS desteği ve bakımı için kaynak ayırmaktan sorumludur.
* Süreç sahipleri ve emniyet yönetimi ekibi – tehlike tespitinden, emniyet riski değerlendirmesinden, risk kabulünden, SMS’yi uygulamaktan, sürdürmekten ve desteklemekten, emniyet sorunlarını yönetmekten, üst düzey yönetim için SMS performans izleme raporları hazırlamaktan ve SMS uyumluluk süreçlerine bağlı kalmaktan sorumludur.
* Çalışanlar tehlikelerin tanımlanmasından ve rapor edilmesinden sorumludur.
SMS’in bir üç ayaklı tabure olduğunu düşünelim. Üç ayaklı bir taburenin ayaklarından bir tanesi yani üç alandan herhangi biri sorumluluklarını yerine getiremezse, tüm sistem zayıflar ve devamında çöker. Böylece bazı şirketlerde gördüğümüz gibi SMS kağıt üzerinde kalır!
Mehmet Ali Ataman
9.Mayıs.2019
