Sektördeki kriz deniz turizmini ve havalimanlarını nasıl etkiledi?

”Ancak şu anda marinalarımızın yüzde 62’si dolu ve aşağıya doğru bir düşüş var. Yatların yüzde 25’i ise yabancılara ait.” diyen Kaçmaz, ‘’Bu sayının daha da düşmesini bekliyoruz. Kalanlar ise, Türkiye’deki teröre ve Suriye’deki duruma rağmen ülkemizi terk etmeyen ‘kahramanlar.’’ ifadelerini kullandı.

”GELİRİN YÜZDE 25’İNİ KARŞILAMASI GERÇEKÇİ DEĞİL”

Deniz turizmine dair beklentileri abartılı bulduğunu kaydeden Kaçmaz, şunları söyledi:

”2030 yılına kadar deniz turizminden elde edilecek gelirin turizm gelirlerinin yüzde 25’ini oluşturulacağı ifade ediliyor. Bu maalesef gerçekçi bir rakam değil.

”DENİZ TURİZMİNDE EN BÜYÜK GELİŞME İSTANBUL’DA OLACAK”

Birkaç rakamla örneklendirebiliriz: Türkiye önümüzdeki 13 senede 43 yat limanı yatırımı alacak ve 18 bin yeni yat bağlama kapasitesi kazanacak. Bu yatırımcılar vazgeçmez, yatırımlar hayata geçirilirse 40 yılda yaptığımız kadar yatırım yaparak 118 limana ve 36 binin üzerinde yat bağlama kapasitesine ulaşacağız. Ancak yine de rakiplerimizin çok gerisinde kalacağız. 2030 yılına kadar, en büyük gelişmenin İstanbul’da olmasını, Karadeniz, Kuzey Ege, Güney Ege ve Doğu Akdeniz’de daha az gelişme olmasını bekliyoruz. İzmir Körfezi-Foça-Çeşme bölgesinde ise yoğun gelişme olacağını öngörüyoruz.

”YAT LİMANLARINDAKİ 300 MİLYON EURO GELİRİN SADECE 75 MİLYONU YABANCILARDAN”

Kendi edindiğim verileri birleştirirsem, ortaya şöyle bir sonuç çıkıyor: Şu anda yat limanlarında kapasite kullanımı ile doğrudan ve dolaylı olarak yaklaşık 300 milyon euro toplam gelir var. Bunun büyük kısmı Türk vatandaşlarından geliyor. Yani yabancıdan gelen gelir yaklaşık olarak 75 milyon euro. Her şey yolunda gider ve 2030 yılında kapasite kullanımı yüzde 100 artarsa, geliri, toplamda 600 milyona; döviz girdisi olarak da 130 milyon euroya ulaştırabiliriz.

”KRUVAZİYERDEN DEVASA GELİR ELDE ETMEYİ BEKLEYEMEYİZ”

Kruvaziyer turizminde de şu anda büyük sıkıntılar yaşanıyor. Turn-around operasyonlarının İstanbul-Ege-Antalya üçgeninde artarak devam etmesini bekliyoruz. Aynı zamanda, Karadeniz bölgesinin de bu alanda yükselmesini bekliyoruz. Türkiye’nin kruvaziyerdeki en iyi yılı 2011 ve o dönemde yolcu/gün sayısı 2.2 milyon, turist sayısı ise 500 bin  olarak gerçekleşmiş. Bu alanda her şeyin normal gideceğini öngörsek bile gelirin devasa boyutlara ulaşmasını bekleyemeyiz.”

Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu’ndan Şaka ise 21’inci yüzyılın, denize ilişkin sektörlerin yılı olacağını söyledi. Dünyada, denizle bağlantılı sektörlerin toplamının 1.5 trilyon dolar olduğunu kaydeden Şaka, konuşmasında şu noktaların altını çizdi:

”Ben, deniz turizminde gelişen durumlardan söz edeceğim. Gelmeden önce özellikle Marmaris’te tek tek arkadaşların kapısını çalarak konuştum. Türkiye, mürettebatsız kiralama konusunda yılın 30-32 haftalık bir süresini kullanıyor. Bu dönemde alınmış olması gereken rezervasyon 12 hafta. Şu anda bizim elimizdeki rezervasyon oranı maksimum 4 hafta. Bu durumu özetlemesi açısından önemli bir veri.

Yabancı charter firmaları Türkiye’den çekiliyor. Mesela 40-50 tekneli bir şirket Türkiye’den çekildi ve Korfu’ya yöneldi. Hırvatistan, büyük bir rakip olarak pazarda hızlı bir şekilde yükseliyor.

”KRUVAZİYERİN KENDİSİ BİR DESTİNASYONDUR”

Ben kruvaziyer konusuna baştan beri ihtiyatlı davranan birisiyim. O ihtiyatımın haklılığını da gemi şirketleri net olarak kendi raporlarında ortaya koydu. Diyorlar ki, ‘kruvaziyerin kendisi bir destinasyondur’. Bir kruvaziyer gemisinin nereye yanaştığı birinci derecede önem arz etmiyor. Önümüzdeki döneme ilişkin mega gemiler projelendiriliyor. Gemilerin yaklaşık kapasitesi 5 bin kişi. Hepsini aynı anda yedirecek, eğlendirecek her türlü imkan var. Bu gemilerle birlikte, bu 5 bin kişinin sahilde geçireceği süre 1 haftalık bir turda 2 günün altına düşüyor.

”KRUVAZİYERLERİ ACENTECİLER DEĞİL HALICILAR GETİRDİ”

Bu gemilerin eskiden beri bu gemilerin Türkiye’ye nasıl ve kimin için getirildiğini biliyoruz. O gemilerin sahibinin acenteler değil halıcılar olduğunu biliyoruz. Gemilerin esas sahiplerinin ise artık bize ihtiyacı yok, her şeyi kendileri sunabiliyor. Dolayısıyla o alanda ‘artık deniz bitti’ diyebiliriz.

Genel olarak turizmde olduğu gibi, deniz turizminde de hedefler doğru konulmalı. Bugüne kadar deniz turizminde yakaladığımız en yüksek yıllık büyüme yüzde 3.5 oldu. Üstelik bunlar ‘olağan koşullar’ altındaki rakamlar. OECD tarafından deniz ticaretine dair hazırlanan raporda, Orta Doğu bölgesinde ciddi bir kriz beklendiği notu düşülmüş. Türkiye’yi de burada değerlendirmek lazım.

Askeri bir terim kullanacağım: Etki odaklı hareket etmek. Biz hangi kampanyayı, çıkışı, yenilemeyi ortaya koyarsak koyalım; bunu disiplinler arası bir biçimde ve etki odaklı yapmazsak hiçbir şekilde sonuç vermez, güdük kalır. Bundan sonrası için dikkat etmemiz gereken şeylerin başında bu geliyor. Bu söylediklerim size bir kabus senaryosu gibi gelmiş olabilir, ama durum bu.’’

Oturumun deniz turizmi kısmının ardından, TAV Havalimanları Holding Pazarlama ve İş Geliştirme Direktörü Aslıhan Çörtük söz aldı. 2016 yılında tüm sektörleri etkileyen krizlerden TAV’ın da olumsuz etkilendiğini kaydeden Çörtük, konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

‘’Kıyı destinasyonlarının tümünde, özellikle de Bodrum’da oldukça olumsuz etkilendik. Biz Bodrum Havalimanı’nı 2014 yılında devraldık ve o zaman elimizde 2013 rakamları vardı. 2013’te 1 milyon olan yolcu sayısı 2016 yılında 450 bine düştü. Bu yılda 350 bine düşmesini bekliyoruz.

”AVRUPALILAR EN UFAK BİR TOPARLANMADA GERİ DÖNMEYE NİYETLİ”

İstanbul’da da önemli bir kayıp var. Öte yandan, aktarma yapan yolcu sayısında artış olduğunu görüyoruz. Dış hat uçuşlarındaki yolcuların yaklaşık yüzde 50’si aktarma yolcusu. Bu yolcuların kent turizmine olmadığı gibi havalimanına da bir katkısı maalesef olmuyor. Bizler de en çok katkıyı kente gelen ya da kentten gelen yolcudan alıyoruz. Önümüzdeki yılın da kötü geçeceğini öngörüyoruz. Ancak geleceğe dair umut veren bir durum da var: Şu anlık ara veren Avrupalılar, en ufak bir toparlanmada hızlı bir şekilde geri gelmeye niyetliler.

20 yıldır bu sektördeyim ve kariyerimin yarısını Amerika’da geçirdim. Havacılık adına en büyük krizleri bu sektörün içinde yaşadım: 11 Eylül, Sars, Mısır’da 90 turistin öldüğü patlama, depremler… Tüm bunlara baktığımızda havacılığın da turizmin de çok hızlı toparlanan sektörler olduğunu görüyoruz. Bu krizler sekte vursa da, kriz öncesinde 4 yıl sonrası için koyulan hedeflere kriz sonrasında da ulaşılabildiğini görüyoruz. Özellikle havacılık alanında yapılabilecek olan en kolay şey mevcut bazı kısıtları ortadan kaldırmak olacaktır.

‘’TALEP ZATEN SIKINTIDA, BİR DE ARZDA SIKINTI YAŞIYORUZ’’

Bazı hava yolu şirketlerinin korumacılığı, ikili anlaşmaların çokluğu gibi konular bizi sıkıştırıyor. Zaten talep sıkıntıdayken, üstüne bir de arz konusunda kısıtlamalar var olması bizleri daha da zora sokuyor. En azından bu alanda adımlar atılırsa, toparlanma hızlanabilir.”

”3. HAVALİMANI NASIL DOLACAK?”

Çörtük’ün konuşmasının ardınan bir ek yapan bahattin Yücel, şunları ekledi:

”Türkiye’deki toplam yolcu sayısının yüzde 46’sını İstanbul karşılıyor. Yeni havalimanıyla birlikte, ilk etapta 90 milyon kapasite ortaya çıkacak. Bu İstanbul’un toplam kapasitesi kadar. Yolcu sayılarında zaten sıkıntı varken, bu kapasite nasıl doldurulacak, bu da bir merak konusu.’’