Pakistan, döviz eksikliği sebebiyle ithalat yapmak zorlaştı
PAKİSTAN EKONOMİSİ NEREYE GİDİYOR?
Küresel piyasalar çalkalanırken ve dünya çapında durgunluk ihtimali belirirken, Pakistan sönük bir ekonomi, enflasyon sarmalı , yükselen terörizm ve felce yakın bir siyasi sistemle karşı karşıya. Bu listeye, ülkenin gördüğü en feci sel felaketinin sonrasını da ekleyebiliriz.
Pakistan Devlet Bankası, ihracatçıların hammadde ve bazı temel ihtiyaçları için gerekli olan bazı temel kalemlerin ithalatını kolaylaştırdı.
SBP tarafından Salı günü yayınlanan bir genelge, merkez bankasının talimatlarını 2 Ocak 2023 tarihinden itibaren geri çekme kararı aldığını ve SBP’ye halihazırda sunulmuş olan ithalat işlemleri taleplerinin kabulünün önünü açtığını belirtti.
Daha önce bu yıl Mayıs ve Temmuz aylarında yayınlanan genelgeler ile yetkili satıcıların (bankaların) herhangi bir ithalat işlemine başlamadan önce SBP’nin Döviz İşlemleri Daire Başkanlığı‘ndan izin almaları gerekiyordu.
İthalatın önündeki ana engel, ülkenin hala devam eden zayıf döviz miktarı.
Bu kısıtlamalar Salı günü kaldırıldı, ancak merkez bankası bankalardan SBP tarafından verilen bir liste kapsamında ithalat için kalemlere öncelik vermelerini istedi. Yeni genelge ile gıda (buğday, yemeklik yağ vb.), ilaç (hammadde, hayat kurtarıcı/temel ilaçlar), cerrahi aletler (stent vb.) gibi temel kalemlerin ithalatına izin verildi. Bu sektörler ciddi stres altındadır ve hayat kurtaran ilaçlar gibi ilaçların kıtlığı yaygın hale geldi.
Enerji, tarım ithalatı
Genelge, petrol grubu (petrol ve gaz) ve kömür (Enerji Bakanlığı’nın liyakate dayalı elektrik projeleri için) ile ilgili kalemlerin Devlet Bankası’ndan ön izin alınmaksızın ithal edilebileceğini söyledi.
Analistlere göre Pakistan, ülke genelindeki endüstriler ciddi krizle karşı karşıya olduğu için enerji ithalatına kısıtlamalar getiremiyor.
Devlet Bankası, ihracata yönelik sanayinin ithalatına da izin verdi. Sektör, malzeme kıtlığı ve uluslararası piyasadan gelen siparişlerdeki düşüş nedeniyle baskı altına girdiği için bu hayati bir karardı. Yeni genelge ile ihracata yönelik sanayilerin başta hammadde, girdi ve yedek parça olmak üzere ithalatına izin verildi.
Tarım girdilerinin ithalatına, ülkedeki mahsullerin düşen verimini ve verimini iyileştirmesine izin verildi. Devlet Bankası, tarım için girdi olarak gerekli kalemlerin (tohum, gübre ve böcek ilacı) ithalatına izin verdi.
Son zamanlardaki yıkıcı seller nedeniyle, özellikle Sind’deki geniş bir arazi alanı, büyük ölçüde gübre ve böcek ilacı gerektiriyor. Pakistan’ın bu yıl yaklaşık 4 milyon ton buğday ithal etmesi gerekiyor, bu da dönüm başına verimdeki artışla karşılanabilir.
Yürürlükteki Döviz Mevzuatı uyarınca, ithalatçıların elinde bulunan dövizle finanse edilen ve yurt dışından öz sermaye veya proje kredisi/ithalat kredisi yoluyla sağlanan ithalata da izin verilmiştir.
Tamamlanma aşamasına gelen ihracata yönelik projelerin ithalatına da izin verildi. En son genelge kapsamında ihracata yönelik projeler için tesis ve makinelerin ithalatına (en az yüzde 75’i zaten ithal edilmiştir) izin verilmiştir.
Devlet Bankası, bankaların, müşterilerin risk profilini ve döviz piyasasında hakim olan likidite koşullarını göz önünde bulundurarak, taleplerini işlemek için tüm müşterileriyle aktif olarak ilgilenebileceğini söyledi.
Pakistan, dağ gibi biriken dış borcu ödemek için dolar bulmaya çalışırken, ithalatı kısıtlıyor ve Uluslararası Para Fonu kurtarma paketini yeniden rayına oturtmaya çalışıyor.
Hükümet harcamalarının kısıldığını ve yakıt ithalat faturasını azaltmak için enerji tasarrufu önlemleri almayı düşündüğünü söyledi.
Yavaşlayan küresel büyüme ve yükselen faiz oranları, çok sayıda gelişmekte olan ülkeyi borç krizine sürükleme riski taşıyor. Para birimindeki değer kaybı, borcu ABD doları cinsinden olan Pakistan gibi gelişmekte olan ülkeler için durumu daha da kötüleştirdi.
Pek çok gelişmekte olan bir çok ülke gibi Pakistan da borcunun çoğunu Çin’den aldı. Sri Lanka ve Zambiya gibi borçlarla boğuşan bazı gelişmekte olan ülkeler, Çin’in ne kadar yardım sağlamaya istekli olduğunu test ederek Pekin’den gelenler de dahil olmak üzere borçlarının yeniden planlanması ve affını istiyor.
Bu yaz meydana gelen sel, önemli pamuk ve pirinç mahsullerinin büyük bir bölümünü mahvetti, altyapının yeniden inşası için milyarlarca dolar gerektirdi ve ülkenin ticaret durumunu kötüleştirdi.
İmalat için hammadde ve makine ithalat siparişleri, merkez bankasının müşterilerinin ithalatını finanse etmek için yerel ticari bankalar tarafından verilen akreditiflerin açılmasını sınırlamasıyla tıkanıyor. İşletmeler, ödemenin tahsil edilmemesi nedeniyle malların Karaçi Limanı’nda sıkıştığını söyledi.
Hükümetin bir kolu olan Pakistan Ticareti Geliştirme Otoritesi’nin başkanı Zubair Motiwala, “İthalat yapamazlarsa, tüm makineler durur” dedi.
Pakistan İlaç Üreticileri Derneği başkanı Farooq Buhari’ye göre, ilaç üretiminde ihtiyaç duyulan aktif bileşenlerin ithalatı kısıtlanıyor. Bay Buhari, “Önümüzdeki aylarda temel ilaçlarda bir kıtlık olacak” dedi.
Pakistan’ın borç yığını çoğundan daha külfetli. Dünya Bankası’na göre, en fakir ülkelerin 2021 sonundaki borç ödemeleri, ortalama olarak ihracatlarının %10’una eşdeğerdi. Pakistan örneğinde, bu rakam Temmuz ayında başlayan bu mali yılda %70 civarındadır.
Yetkililer, Pakistan’ın 23 milyar dolarlık dış borç ödemesi yapmak ve 10 milyar dolarlık beklenen ticaret açığını kapatmak için bu mali yılda en az 33 milyar dolara ihtiyacı olduğunu söylüyor. Geçen hafta ülkenin döviz rezervleri 6,7 milyar dolardı ve bu rezervler kredilerden oluşuyor.
Pakistan Devlet Bankası (merkez bankası) Perşembe günü yaptığı açıklamada, bu mali yılda şimdiye kadar 6 milyar dolarlık borcun geri ödendiğini ve geri kalanının çoğunun yenilenmesini beklediğini söyledi. Buna Çin bankalarına borçlu olunan birkaç milyar dolar da dahildir.
Merkez bankası başkanı Jameel Ahmad, “Gelecekteki ödemeleri zamanında yapacağız” dedi.
Merkez bankası ayrıca son aylarda uygulanan ithalat sınırlamalarını gevşettiğini ve ithalatın %90’ına artık izin verildiğini söyledi. Mayıs’ta uygulamaya konulan ve Temmuz’da daha da sıkılaştırılan önlemler kapsamında, sekiz sektöre normal ithalatlarının %50 ila %60’ına kadar izin veriliyor. Bu sektörler, otomobil üretimi ve ev aletleri, tekstil makineleri ve cep telefonları için parçaları içermektedir. Banka, ilaçlara kısıtlama getirildiğini yalanladı ve akaryakıt ithalatının engellenmeden devam ettiğini söyledi.
Resmi rakamlara göre ithalat, Kasım ayında geçen yılın aynı ayına göre %34 düştü
Ekonomik kriz ilaç şirketlerini de duvara sıkıştırdı.
İthalat düştüğü için ilaç üretiminde kullanılan hammaddeler de ciddi şekilde etkilendi.
Pakistan, ilaç yapımında kullanılan hammaddelerin %19’unu ithal ediyor ve bankalar Akreditif açmayı reddettiklerinden, birçok önemli ilaç piyasadan silindi.
Pakistan’daki sağlık kıtlığı son altı aydır devam ediyor ve Pakistan, Eylül 2022’de şiddetli seller tarafından harap edildiğinde ve bir dang humması patlak verdiğinde ateş ve ağrı için yaygın bir ilaç olan Paradol’dan bile yoksun kaldı .
Diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlar ve C vitamini takviyeleri bile azalıyor.
Sadece ilaç sektörü değil; Pakistan’daki bazı endüstrilerin, bankaların Pakistan’daki hammadde ithalatını durduran LC’leri açmayı reddetmesi nedeniyle çöküşün eşiğinde olduğu bildiriliyor.
