İş Jeti Satın Alırken Bilinmesi Gerekenler
Şirketler veya bireyler işleri veya özel kullanımları için iş jeti satın almaya karar verdiklerinde, ihtiyaçlarına en uygun, kullanım amaçları doğrultusunda fiyat-performans olarak maksimum faydayı sağlayacak iş jetine sahip olmayı hedeflerler.Bu amaç doğrultusunda bilinmesi gereken faktörleri ve sorulması gereken soruları bu yazımızda irdeliyoruz.
- Uçuş İhtiyaçlarının Belirlenmesi
İş havacılığına adım atılırken sorulması gereken ilk soru, ihtiyaçlarım nelerdir olmalıdır. Çünkü ihtiyaçlar doğrultusunda karar almak maddi riskleri elimine etmek konusunda rehber olacaktır. İş jetleri sahip oldukları menzil ve taşıdıkları yolcu sayısına göre sınıflandırılırlar. Bunlar; 4-5 yolu taşıyan ve maksimum 3 saat yakıt almadan havada kalabilen hafif iş jetleri, 5-7 yolcu taşıma kapasitesine sahip ortalama 5 saat havada kalabilen orta sınıf iş jetleri, 8-10 yolcu taşıma kapasitesine sahip ortalama 7 saat havada kalabilen süper orta sınıf, 8-19 yolcu taşıma kapasitesine sahip ortalama 8-12 saat yakıt almadan havada kalabilme özelliğine sahip uzun menzilli geniş iş jetleridir.[1] Dolayısıyla, iş jeti alım kararı alırken dikkat edilmesi gereken en önemli faktör, yıllık uçuş saati, gidilecek menzil, taşınacak yolcu sayısı veya yük miktarıdır. İş gezileri için sık sık İstanbul’dan Londra’ya 4 kişilik ekibiyle seyahat eden onun dışındaki tüm seyahatleri Avrupa ülkeleri ve yurtiçindeki şehirlerle sınırlı olan bir iş adamına uzun menzilli geniş gövde bir hava aracı önermek ihtiyaçları doğrultusunda verilmiş bir karar olmaz.Bu iş adamı, iş jetini bir iş makinesi olarak kullanmayı hedefliyorsa, prestij ve ekstra konfort peşinde koşmuyorsa en doğru seçim giriş seviye bir iş jeti satın almak olmalıdır.
- Bütçe ve Maliyet Analizi
Yıllık uçuş saatiniz, yolcu sayınız ve gideceğiniz rotaları baz alarak yaptığınız analizler sonucunda iş jeti sahibi olmanın faydanıza olacağına karar verdiniz. Bu noktada ilk düşünmeniz gereken, iş jetiniz için ayıracağınız bütçe olmalıdır. Ayırdığınız bütçeye gore ihtiyaçlarınız doğrultusunda yeni veya ikinci el iş jeti alım kararını vermek, kullanım amacınıza en uygun modelde ve tipte hava aracına sahip olmak yıllık bakım ve işletim masraflarını göz önünde bulundururarak, seçenekler arasından size en uygununu seçmek ancak detaylı bir maliyet analizi ile mümkündür. Dolayısıyla alım kararı verildiğinde kafanızda bir bütçe belirlemeniz ve ona uygun davranmanız, detaylı bir maliyet analizi ile kendinizi emniyete almanız mali riskleri azaltma konusunda faydanıza olacaktır. Maliyet analizinde sadece sahip olma masraflarını değil, satın alacağınız iş jetinin yıllık işletim ve bakım masraflarını da göz önünde bulundurmanız, yapacağınız yatırım konusunda tereddüte düşmenizi engelleyecektir. İş havacılığına yeni adım atıyorsanız, özellikle konusunda uzman havacılık danışmanlarından profesyonel destek almanız yararınıza olacaktır.Bu havacılık danışmanlarının satın alacağınız hava aracının satışında her hangi bir rolünün olmaması da çıkar çatışmasını önleyerek en doğru bilgiye ulaşmanızı sağlayacaktır.Brokerler her ne kadar geniş havacılık bilgisine ve tecrübesine sahip olsalar da nihayetinde asli görevleri hava araçlarını satmak ve bu şekilde gelir elde etmektir. Aynı şekilde pilotlar da hava aracını uçurmak konusunda oldukça istekli ve deneyimli olmalarına rağmen, kendi uçmak isteyecekleri tip ve modellere sizleri yönlendirerek, istemeyerek de olsa ihtiyaçlarınıza veya bütçenize uymayan yanlış bir alım kararı vermenize sebebiyet verebilirler.
- Yeni veya İkinci El İş Jeti
İhtiyaçlar belirlenip, bütçe ayarlandıktan sonra verilmesi gereken karar yeni veya ikinci el iş jetine yatırım yapmak olacaktır. Yeni bir iş jeti satın almanın bir çok avantajı vardır, bunlar hava aracının ilk kullanıcısı olmak, üreticiye bağlı olarak 5 veya 10 yıllık garanti kapsamında olmak, satın alım paketiyle gelen ücretsiz pilot ve teknisyen eğitimlerine sahip olmak, iş jetinizin iç dekorasyon renklerini ve kullanılacak malzemeyi zevkinize gore seçmek, iş jetinize opsiyon olarak, fırın, duş kabini ekletmek, bunlara örnek olarak sayılabilir. Tüm bu avantajların yanında, bir de katlanılması gereken dezavantajları vardır.Iş jetleri prensip olarak siparişe gore üretilirler.Sipariş ve ön ödeme yapıldıktan sonra üretici iş jetini üretmeyi ve kapasite durumuna göre ortalama 3 ila 9 ay arasında değişen sürelerde fabrikadan çıkarmayı ve teslim etmeyi hedefler. Dolayısıyla iş jetini sipariş ettiğiniz günün ertesi günü teslim almayı hedeflemek genel anlamda hataya düşmeye sebep olur. Bunun yanında, iş jetleri yıllık bazda ciddi değer kaybına uğrarlar,iş jetini teslim aldığınız ve tescil ettirdiğiniz gün o artık ikinci el olur ve yıllık bazda değişmekle beraber hava aracı modeline gore ortalama %10-%15 değer kaybına uğrar. Bu dezavantajlardan ötürü bazı iş adamları ikinci el iş jeti satın almayı tercih ederler, tercihen garanti kapsamından çıkmamış modeler tercih edilebilir. Bu bağlamda dikkat edilmesi gereken en önemli faktör hava aracının uçuş ve bakım geçmişi olacaktır. İkinci el hava aracı satın almadan evvel ‘’Hava Aracı Finansal Değerlemesi’ne’’ başvurmak, hem teknik hem maddi riskleri azaltmak konusunda rehberiniz olmalıdır. Konusunda tecrübeli, hava aracı değerleme uzmanları ile çalışmak sadece cebinizin değil aynı zamanda uçuş emniyetinizin de faydasına olacaktır.
- Sahip Olma Yönteminin Belirlenmesi
Satın alacağınız iş jetine karar verdikten sonra atılacak bir sonraki adım, sahip olma yönteminizi belirlemek olacaktır. ‘’Hava Aracı Finansmanı ve Risk’’ konu başlıklı yazımızda belirttiğimiz gibi iş jeti sahibi olurken kullanılacak yöntemler müşterilerin ihtiyaçları doğultusunda belirlenerek hizmetlerine sunulmaktadır. Finans danışmanınız sizin için en uygun sahip olma yöntemini yapacağı analizler ve leasing şirketlerinden alacağı teklifler doğrultusunda değerlendirerek bulabilir. Ülkemizde alanında uzman bir çok leasing şirketi müşterilerine havacılık finansmanı ağlamaktadır.
- Hava Aracı İşletimi & Ekip Kurma
İş jetinizi satın almadan evvel vermeniz gereken en önemli kararlardan biri hava aracı işletim şirketi kurmak veya iş jetinizin yönetimini halihazırda kurulu hava aracı işletim ve kiralama şirketlerinden birinin filosuna dahil etmek olmalıdır. Bu şirketler, sizlere pilot ve teknik ekip bulmak konusunda da destek olabilirler. Güvenilir, alanında uzman profesyonel bir teknik ekibe ve uçuş ekibine sahip olmak hem uçuş güvenliği hem de bütçeniz açısından hayati önem taşır. Bu nedenle ekip seçiminde direk görev almanız sizin menfaatinize olacaktır.İşini profesyonelce yapan hava aracı işletim şirketleri ile çalışmak da iş yükünüzü hafifleterek, riskinizi azaltır. Arzu ederseniz uçmadığınız vakitlerde iş jetinizi kiraya vererek sabir giderlerinizi de azaltabilirsiniz.
- Havacılık Danışmanlığı & Müşavirlik Hizmetleri
İş jeti alım kararınızda size yol gösterecek doğru kişilerden ve şirketlerden profesyonel yardım almak maddi risklerinizi bertaraf etmenizi sağlayacaktır. Güvenilir ve konusunda uzman bir broker ile ihtiyaçlarınız doğrultusunda iş jetini aramak, ikinci el alım kararı aldığınızda ‘’Hava Aracı Finansal Değerlemesine’’ başvurarak hava aracının Adil Pazar Değerini öğrenmek ve bu değerin üzerinde fiyat vermemek sizi görünen ve görünmeyen bir çok masraf kapısından uzak tutacaktır. İşinin ehli havacılık konusunda uzman hukuk danışmanları ve avukatlarla çalışmak , güvenilir sigortacılarla doğru anlaşmalar yapmak, hava aracı konusunda uzman gümrükleme şirketiyle çalışmak süreci kısaltacak ve riskleri azaltacaktır.
Ece Özkan
DELTA AEROSPACE
Hava Aracı Değerleme Uzmanı- ASA Certified Aircraft Appraiser
T: +90 212 663 98 90
E: ece.ozkan@delta-aerospace.com
[1] Belirtilen süreler kesin olmamakla beraber, hava aracı modeline , yolcu sayısına, ağırlığına ve hava şartlarına gore değişebilmektedir.
