Havalimanı Planlama ve Tasarımında Temel Hususlar
Havalimanları, önemli altyapı sağlayıcıları olarak, havacılığın büyük ekonomik ve sosyal faydalar sağlamasındaki rolünü destekler. Pistler, terminaller, güvenlik, bagaj sistemleri ve diğer temel tesisler, beklenen yolcu sayısını, uçak hareketlerini ve kargo hacimlerini karşılamalıdır.
Havalimanı planlamacıları, uygun, inşa edilmesi ve işletilmesi uygun maliyetli verimli altyapılar geliştirmelidir. Tesislerin, gelecekteki ihtiyaçlara ve değişimlere uygun maliyetle uyum sağlayacak kadar esnek olması gerekmektedir. Bu, çevresel değişiklikler veya jeopolitik istikrarsızlıklar gibi havalimanının kontrolü dışında kalan dış zorluklara karşı dirençli olmayı da içerir.
Sağlıklı Diyalog İhtiyacı
Bu hedeflere ulaşmak için havalimanı planlama ve tasarımı, detaylı tesis planlaması için gereken girdileri sağlayan bir dizi ilişkili hususu değerlendirmelidir. Bu hususlar arasında, operasyonel ve yolcu etkilerini değerlendirmek için özellikle havayolu kullanıcılarıyla birlikte altyapı planlarının gözden geçirilmesi yer alır. Havalimanları ile havayolları arasındaki sağlıklı bir diyalog, gelecekteki senaryoların dikkate alınmasını ve planlanan altyapının işlevsel, amaca uygun ve gelecekteki değişimlere uyumlu olmasını sağlar.
Havaalanı pistlerinin, terminallerin ve destek tesislerinin ölçeği ve türünü belirlemek, pazar gereksinimlerini ve kullanıcıların özel ihtiyaçlarını anlamakla başlar. Havalimanı planlamasının en temel yapı taşlarından ikisi olan trafik tahmini ve kapasite değerlendirmesi, gerekli tesislerin yanı sıra bunların ölçeğini ve zamanlamasını tanımlamaya yardımcı olur.
Trafik ve Kapasite Tahminleri
Trafik tahmini, gelecekteki yolcu ve kargo hacimleri ile uçak faaliyetlerinin en iyi tahminini oluşturur ve kapasite değerlendirmesi, yalnızca kapasiteyi değil, aynı zamanda hizmet ve verimlilik seviyelerini de ölçer. Trafik tahmini ile kapasite değerlendirmesi arasındaki fark, hangi havalimanı tesislerinin yükseltilmesi veya genişletilmesi gerektiğini belirler ve bunların boyutunu ve potansiyel zaman çizelgelerini belirlemeye yardımcı olur.
Dikkate alınması gereken bir diğer unsur, havalimanının operasyon konseptidir; bu, istenen operasyonel sonuçları tanımlar. Bir tesisin işletilme şekli, ortak kullanım ve diğer yenilikçi teknolojilerin benimsenmesi de dahil olmak üzere, planlanan altyapı içinde farklı kullanım seviyelerini belirleyebilir ve dolayısıyla bina programını etkileyebilir.
Teknolojinin Rolü
Altyapıyı hizmete sunmak için gereken süre göz önüne alındığında, mevcut süreçler, teknoloji ve işletme uygulamaları şüphesiz değişecektir. Bu nedenle, mevcut operasyonlara dayalı gelecekteki altyapının tasarlanmasının, ortaya çıkan ihtiyaçlara uygun olmayan bir havalimanı ile sonuçlanacağına dair açık bir risk vardır.
Teknolojinin rolü, dikkatlice incelenmesi gereken önemli bir faktördür, çünkü evrimi havalimanı operasyonlarının birçok yönünü kökten değiştiriyor. Yolcu işlemlerinde biyometri ve temassız self-servis çözümlerinin artan kullanımı gibi dijitalleşmenin devam eden büyümesi, verimliliği artırıyor ve yolcu deneyimini iyileştiriyor. Teknoloji, yolcu geçişini iyileştirerek altyapıyı daha verimli kullanma fırsatı sunar ve optimum müşteri hizmeti seviyelerini korurken operasyonel maliyetlerin azaltılmasına destek olabilir.
Ayrıca, teknoloji, altyapının planlanması, tasarımı ve optimizasyonunda da rol oynayabilir. Örneğin, simülasyon araçları, yeni teknolojilerin, tesislerin veya süreçlerin operasyonel etkisini daha iyi anlamak için farklı senaryoları modellemek amacıyla kullanılabilir. İşbirliğine dayalı karar verme araçları da kaynakların kullanımını koordine ederek ve optimize ederek operasyonların verimliliğini ve dayanıklılığını artırabilir.
Dayanıklılığı Güçlendirme
Havalimanı planlama ve tasarımında bir diğer önemli husus, iş ve düzenleyici ortamlardaki değişikliklerdir. Gelecekteki olası senaryoları düşünmek önemlidir. Havayolu iş modelleri veya trafik kalıpları değişebilir veya güvenlik veya gümrük ve göçmenlik gereksinimlerindeki değişiklikler terminal alanının yeniden yapılandırılmasını gerektirebilir. Değişen gereksinimlerin getirebileceği ihtiyaçları karşılamak için, havalimanı planlamacıları esnek bir tasarımı benimsemelidir, böylece bir terminalin şekli kolayca duvarlar inşa edilerek veya yıkılarak veya yukarıya ya da dışarıya genişletilerek değiştirilebilir.
Son krizlerden alınan dersler de varsayımları yönlendirebilir ve havalimanı gelişim planlarını etkileyebilir. Örneğin, gelecekteki pandemilere karşı dayanıklılığı artıran ve kullanıcıların refahını destekleyen binaları teşvik eden tasarım ilkelerini ve yenilikleri belirlemek ve dahil etmek şimdi önemlidir. Bu nedenle, temassız self-servis yolcu çözümleri ve hava havalandırma ve filtreleme sistemleri artan dikkat çekiyor.
Sürdürülebilirlik ve İklim Değişikliği
Daha büyük bir ortaya çıkan konu çevresel sürdürülebilirliktir. Hükümetler, işletmeler ve kamu arasında bu konuda artan bir farkındalık vardır. Havalimanı planlama ve tasarım kararları çevresel performans üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir ve hava taşımacılığı endüstrisi gürültü, hava kalitesi ve sera gazı (GHG) emisyonları gibi konuları ele almak için artan bir baskı altındadır.
Havalimanları, aşırı hava koşulları, yüksek sıcaklıklar ve sel gibi iklim değişikliği tehlikelerine özellikle açıktır ve bunlar havayolu ve havalimanı operasyonlarının dayanıklılığını etkileyebilir. Risk yönetimi stratejileri bu nedenle tasarım sürecinin önemli bir parçasıdır.
Kapsamlı Bir Master Plan
Yukarıda tartışılan planlama ve tasarım unsurları, kapsamlı bir havalimanı master planının parçası olmalı veya buna bağlı olmalıdır. Master plan, çeşitli unsurları dengeleyen ve havalimanının uzun vadeli gelişimini mantıklı, tutarlı, sürdürülebilir ve maliyet etkin bir şekilde yönlendiren bir vizyon ve strateji sunar.
Havalimanı altyapı projeleri planlandıktan ve tasarlandıktan sonra inşa edilmeli, teslim edilmeli ve işletmeye alınmalıdır. Bu nedenle, havalimanı planlamacıları için bir diğer önemli husus, inşaat ve uygulama faktörlerinin planlama ve tasarım sürecine nasıl entegre edilebileceğidir, böylece altyapının pürüzsüz, zamanında ve verimli bir şekilde teslim edilmesi kolaylaştırılır. Bu, bir inşaat veya genişletme projesinin gereksiz gecikmelere takılmamasını ve ilk günden itibaren tasarlandığı gibi işlemesini sağlamak için kritiktir.
Havalimanı planlama ve tasarım hususları hakkında daha fazla bilgi edinmek ve havalimanı tesislerinin detaylı planlaması için özel rehberlik ve öneriler almak için, IATA’nın Havalimanı Geliştirme Referans Kılavuzu’nun 12. baskısını inceleyin.
