SMS- EMNİYET RİSK YÖNETİMİ (SRM) = Safety Risk Management – 25
Sistemin tanımlanması, tehlikelerin belirlenmesi, riskin değerlendirilmesi, riskin analiz edilmesi ve riskin kontrol edilmesi ile oluşan resmi bir süreçdir. SRM süreci ürün-hizmet sunmak için kullanılan süreçlere gömülmüş ve ayrı bir süreç olarak düşünülemez.
Risk yönetiminin amacı gerek yer operasyonlarını gerekse uçuş operasyonlarının tehlikeleriyle ilişkili risklerin sistematik ve resmi olarak tanımlanması, değerlendirilmesi ve kabul edilebilir emniyet seviyelerinde yönetilmesini sağlar.
ICAO Hükümleri:
Şikago Sözleşmesinin eklerine istinaden, havacılık kuruluşları SMS uygulanması ve sürdürülmesi için bir çerçeve oluşturmalı. Bu çerçeve dört ana bileşenden meydan gelir;
*Emniyet Politikası
*Emniyet Risk Yönetimi
*Emniyet Güvencesi
*Emniyet Teşviki
Emniyet Risk Yönetimi üç temel unsurdan oluşur;
Tehlike tanımlama– Bir tehlike oluşmasına neden olabilecek istenmeyen veya olumsuz olayların tanımlanması ve bu olayların oluşabileceği ve zarar verebileceği mekanizmaların analizi. Tehlike tespiti için hem reaktif hem de proaktif yöntemler ve teknikler kullanılmalıdır.
Risk değerlendirmesi – Belirlenen tehlikeler, zararlı etkilerinin kritikliği açısından değerlendirilir ve risk taşıyıcı potansiyel sıralarına göre sıralanır. Sıklıkla deneyimli personel tarafından veya daha resmi teknikler kullanarak ve analitik uzmanlık yoluyla değerlendirilirler. Sonuçların şiddeti ve tehlikelerin ortaya çıkma ihtimali (sıklık) belirlenir. Risk kabul edilebilir olarak kabul edilirse, herhangi bir müdahale yapılmadan operasyon devam eder. Kabul edilebilir değilse, risk hafifletme süreci devreye girer.
Risk Azaltma – Eğer risk kabul edilemez olarak kabul edilirse, ekonomik olarak mümkünse, bu riske karşı savunma seviyesini güçlendirmek veya artırmak veya riski önlemek veya kaldırmak için kontrol önlemleri alınır.
Aşağıdaki Akış Şeması, Risk Yönetimi sürecini tasvir etmektedir:
Risk Yönetimi, çeşitli tehlike tanımlama araçlarına dayanır. ICAO Dok. 9859‘a göre, bu SMS bileşeni hem proaktif hem de reaktif yöntemleri ve teknikleri içerebilir. Emniyet durum raporlaması ve araştırma, reaktif kategoriye atanarak, kilit risk alanlarını ve düzeltici risk hafifletme tedbirlerini belirlemek için önemli araçlar olarak bilinmektedir. Buna ek olarak, uçuş operasyonlarının artan entegrasyonu, otomasyonu, karmaşıklığı, tahmini ve izleme teknikleri kullanılarak risk değerlendirmesi hafifletmeye yönelik proaktif, sistematik ve yapılandırılmış bir yaklaşımı gerektirir. Operatör / servis sağlayıcısı tarafından sağlanan hizmetlerin emniyeti etkileyebilecek her türlü değişiklik için risk değerlendirmesi yapılması gerekir.
Riski doğrulamak için verilere sahip olmalı ve üzerinde çalışmaya değer olduğunu göstermelidir. Veriler, riskleri daha da azaltmak için tahmini yeteneklerimizi kullanmamızı sağlayacaktır. Bireyler, organizasyonlar ve emniyet ve düzenleyici sistemlerin kendileri de dahil olmak üzere karar vericiler, doğası gereği reaktiftir. Bununla birlikte, bugünün veri yetenekleri sayesinde kazadan önce bir risk azaltma eylemi üretmek için tahmini risk yönetimi kullanabiliriz. Tahmin sürecimizdeki olay ve normal operasyonel verileri kullanarak bir kaza riskini düşürdüğünüzü ve umarım birine tepki göstermemekten kaçınabileceğimizi gösterebileceksiniz.
- İster veriler ileriye yönelik risk yönetiminden (planlama sırasında, tasarım/gelişim ve değişiklikleri idare etmek) isterse tepkisel risk yönetiminden (tehlike, düzensizlik veya başka raporlar düzeltilmesi gereken bir probleme veya eksikliğe işaret ettiğinde) elde edilmiş olsun, risk yönetim süreci aynıdır.
- Operasyonun veya görevin tanımlanması (veya problemi belirleyen raporlanmış bir tehlike veya olay durumunda) başlar. Kritik zamansal uygulamalar haricinde faaliyet veya sorun müteakip değerlendirmeleri kapsayacak şekilde en ufak bileşenlerine kadar ayrılır:
- Donanım – Tür, miktar, durum, nakil, kullanım, çevrede sürekli fonksiyonu;
- Personel – Miktar, kalifikasyon, eğitim, bilgi, deneyim, bedeni hali, davranışı;
- Çevre – Hava durumu, coğrafya, sıcaklık, fiziksel engeller, mevcut ışık;
Buradan sonra RM 6 adımda tamamlanır.
- Adım 1: Tehlikeleri Belirle
- Adım 2: Riskleri Değerlendir
- Adım 3: Kontrol Tedbirlerini Analiz Et
- Adım 4: Kontrol Kararları Al
- Adım 5: Risk Kontrolleri/Düzeltici Faaliyetler Uygula
- Adım 6: Gözlemle & Takip Et
Proses risk yönetim formları kullanılarak belgelenir ve risk kontrolleri, düzeltici faaliyetleri, gözlemleme ve takip denetimleri için sorumluluk alanları tayin edilir. Gözlemlemeler ve denetimler kontrollerin ve faaliyetlerin etkili olmasını güvenceye alırlar.
Yönetime geri dönüşler, yönetimin pozitif “açık kapı” emniyet kültürü, taramalar ve aktif talepler ve ketum raporlama sistemi ile gerçekleşir. Bu geri dönüşler yönetimin risk kontrollerin ve düzeltici faaliyetlerin fiili etkinliğini değerlendirmesine olanak tanır ve müteakip kontrollerin ve faaliyetlerin gerekli olup olmadığını belirlerler.
Alınacak Dersler
- Risk kontrolleri ve düzeltici faaliyetler uygulandıktan sonra bunlar personelin ortak çabalarının sonuçlarını görmeleri ve şirketin pozitif emniyet kültürünü güçlendirmek ve sürdürmek için şirket genelinde yayımlanmak zorundadır.
- Bir tehlike veya eksiklik rapor edildiğinde personelin uygulanmış olan düzeltici faaliyet hakkında bilgilendirilmiş olması hayati öneme sahiptir.
- Yeni bir donanım alındığında veya başka değişiklikler ilan edildiğinde, yönetim herkesin planın, tüm potansiyel tehlikeler ve belirlenmiş olan tuzaklar ile iyice düşünülmüş ve risk kontrollerin plana veya tasarıma dâhil edilmiş olduğunu bilmesini ister.
- Ve en önemlisi, bir kaza, kazaya yakın bir olay veya “kıl payı” bir olay oluştuğunda şirket tabiatı itibariyle sistemik veya organizasyonel olan ve muhtemelen olaya katkısı olmuş olan gizli koşulları belirlemek için araştırmacı yeteneklerini ve eğitimini kullanmak zorundadır.
Ayağım karada oldukça, denizden hoşlanırım.
Douglas Jeddomo
Mehmet Ali Ataman
1.Ocak.2018
