İş Jeti: Satın Almak veya Kiralamak
Başarı ve zenginliğin sembolü olarak bilinen iş jetleri, bugün bir çok iş adamının ve üst düzey yöneticinin seyahatlerinde tercih ettiği bir ulaşım aracı olma rolünü üstlenmiş durumdadır. Peki iş jetlerine erişimin en doğru yolu satın almak mı yoksa kiralamak mı?
‘’İş Jetleri ve Farklı Kullanım Alanları’’ konu başlıklı yazımızda da bahsetiğimiz gibi iş jetleri salt zenginliğin ve refahın sembolü olarak bilinseler de aslında birer iş makineleridir. Şöyle ki, günümüzün hıza bağımlı iş dünyasında, bir iş adamının en değerli varlığı zamanıdır. Zamanı doğru kullanabilen, kimsenin gidemediği yere giden, doğru zamanda doğru yatırımı yapan iş dünyasında başarıyı yakalar. İş jetleri de, sahiplerine bu nedenle zaman ve dolaylı yoldan da para kazandırmaktadır. Zamanın iş dünyasındaki önemini bilen iş adamları bu sebeple ya iş jeti kiralamakta ya da satın almaktadır.
İş jetlerine erişimin en kolay yolu kiralamaktır. Nasıl ki ev almadan önce o semtte kirada oturmak bireye yatırım kararı hakkında bilgi sağlıyorsa , iş jeti kiralamak ve deneme uçuşu yapmak da aynı deneyimi sunar. Türkiye’de bir çok iş adamı sahip oldukları iş jetlerini kendi uçmadıkları vakitlerde kiraya vermektedirler. Kiralama ağı her ne kadar ABD’deki kadar geniş çaplı ve profesyonel olmasa da iş jetlerine erişim sağlaması açısından elzemdir. Özel hava aracı kiralama ağının çok gelişmiş olduğu ülkelerde, aynı zamanda bu amaca hizmet eden ‘’özel havacılık havalimanları’’ bulunur.Ticari havayollarının bulunmadığı sadece özel havacılığa hizmet eden Londra Farnborough, Paris Le Bourget gibi havalimanlarında iş adamları arabalarıyla direk uçaklarının yanına gelebilmekte, valizlerini yükleyip anında uçabilmektedirler. Fakat Türkiye gibi özel havacılık altyapısının nispeten eksik olduğu, hava-taksi sektörünün profesyonel anlamda gelişmediği ve iş havacılığının kurumsallaşmadığı ülkelerde istenilen zamanda hava aracı kiralamak her zaman mümkün olmamakta, uçuşlar da İstanbul gibi büyük şehirlerde havalimanı trafiğinin yoğun olmasından ötürü çoğunlukla istenilen saatlerde gerçekleştirilememektedir. ABD’de hava aracı kiralaması alanında uzmanlaşan, birden çok hava aracı tipinde geniş filoya sahip Netjets gibi kurumsal hava taksi şirketleri müşterilerine 4 saat önceden bildirmek kaydıyla istedikleri yere gidebilecekleri hava aracını hazır edebilmektedir.
Peki iş jetleri doğru bir yatırım aracı mıdır?
Yıllık uçuş saati yüksek olan, doğru zaman yönetimine, kişisel mahremiyetine ve güvenliğine önem veren iş adamları iş jeti satın almayı ve kendi uçakları ile uçmayı tercih etmektedirler. Birden fazla şehir veya ülkede yatırımı olan, düzenli fabrika ziyaretleri, ulusal ve uluslararası toplantılar yapan, ekipçe seyahat eden iş adamları veya üst düzey yöneticiler için, emniyeti stratejik önem teşkil eden devlet adamları ve bakanlar için iş jetleri vazgeçilmezdir.Endüstride kabul edildiği şekliyle bu bireylerin yıllık uçuş saatleri 500 ve üzerinde ise kendi hava araçlarına sahip olmaları uçak kiralamalarına nazaran matematiksel açıdan mantıklıdır. Delta Aerospace olarak yaptığımız bir çok hava aracı işletim maliyeti analizinde özellikle orta seviye ve uzun menzilli geniş iş jetlerinin yıllık ortalama 500 saatlik uçuş planlamasında, kiralama bedeliyle aynı maliyet rakamlarına ulaşıldığını tespit ettik.[1] Dolayısıyla yıllık uçuş saati yüksek olan şirketler veya bireyler için kendi hava aracına sahip olmak stratejik olarak mantıklıdır. Nitekim, ülkemizde ve dünyada da bir çok başarılı şirketin kendi özel iş jeti vardır.
İş jetlerinin sağladığı bu avantajların yanında bir katlanılması gereken bakım ve işletim maliyetleri vardır. Hava aracının sınıfına göre değişmekle beraber, yıllık bazda milyon dolar seviyesine çıkabilen bu bakım ve işletim maliyetleri de satın alım öncesi bilinmesi gereken önemli faktörlerdendir.İş jeti sahibi olma önünde ciddi bariyerler oluşturabilecek bu giderler hakkında brokerler tarafından bilgilendirilmeyen bir çok iş adamı ne yazık ki büyük hevesle adım attığı havacılıktan aynı hızda soğumaktadır.Bu sebeple, bireylerin veya şirketlerin ihtiyaçları doğrultusunda, kullanım amaçlarına uygun doğru hava aracına ulaşmaları hem kendi bütçeleri açısından hem de havacılık sektörü açısından oldukça önemlidir.
Finansal riskleri azaltmak açısından ikinci el hava aracı satın alım, kredilendirme ve sigortalama kararından önce mutlaka konusunda tecrübeli uzmanlar tarafından hazırlanmış‘’Hava Aracı Finansal Değerlemesi’’’ni öneriyoruz.
Ece Özkan
DELTA AEROSPACE
Hava Aracı Değerleme Uzmanı- ASA Certified Aircraft Appraiser
T: +90 212 663 98 90
E: ece.ozkan@delta-aerospace.com
[1] İşletim Maliyet Analizinde Hava Aracının Satın Alım Bedeli İşleme Dahil Edilmemiştir.
